دانشگاه ادیان و مذاهب
دانشکده ادیان
پایان نامه کارشناسی ارشد رشته ادیان غیر ابراهیمی
بررسی دینیاری زرتشتی در دوران گذار
(از ورود اسلام به ایران تا انقراض عباسیان)
استاد راهنما:
دکتر سید سعید رضا منتظری
استاد مشاور:
حجت الاسلام و المسلمین مصطفی فرهودی
تابستان 92
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
فهرست مطالب
- 1-1: مقدمه. 2
- 1-2: دینیار. 4
- 1-3: بیان موضوع و هدف تحقیق.. 5
- 1-4: پیشینه. 6
- 1-5: روش تحقیق.. 6
- 1-6: ساختار بحث… 7
فصل دوم؛ سازمان روحانیّت زردشتی و تحوّلات آن
- 2-1: مغان. 9
- 2-2: آثرون. 11
- 2-3: ردان و مرجعیت دینی.. 14
- 2-4: روحانیت زرتشتی در اوستا 20
- 2-5: دینیاران در دوره ساسانیان. 28
- 2-6: منابع درآمد دینیاران زرتشتی.. 30
- 2-7: ساسانیان و سقوط آنان. 37
- 2-8: سر آغاز اسلام 41
فصل سوم: زرتشتیان و جامعه مسلمان
3-2-1: نقش دینیاران در صلح و دوستی.. 57
3-2-2: مکتوب نمودن کتب دینی.. 60
3-2-3: موبد و نقش وی در تغییر زمان اخذ مالیات.. 62
3-3-1: مناظره امام رضا (ع) با دینیار زرتشتی.. 64
3-3-2: مناظره مامون با دینیار. 65
3-3-3: مناظره ابالیش و آذرفرنبغ. 66
3-4-2-1: بحثی درباره القدریه مجوس هذه الامه. 75
3-5-3: آذرفرنبغ فرخزادان – احیاگر دانشنامه مزدایسنی.. 86
3-5-6: مردان فرخ پسر اورمزد 91
فصل چهارم: روحانیّت زردشتی و رویارویی با بدعتگذاران
4-1-3: زرتشت-بوندوس- مزدک.. 100
4-1-5: مزدکیان پس از اسلام 103
4-5-1: باورها و سرانجام وی.. 111
4-6-1: زمینه های جنبش و باورهای وی.. 115
فصل پنجم: روحانیّت زردشتی و رویارویی با مسأله‌ی تغییرِ دین زردشتیان
چکیده
عموما مومنان راستینِ ادیان، باورهای خود را نمود تام و بارز حق و حقیقت میدانند و تلاش میکنند تا از کیان باورهای دینی خود با جان و دل حمایت کنند. در این میان روحانیان هر دین به عنوان متولیان و کارگزاران دین نقش مهمتری را بر عهده دارند.
دینیاران زرتشتی، که مشخصا مورد مطالعه ما قرار گرفتهاند، در دورههای مختلف تاریخی در حفظ دین زرتشتی کوشیدهاند. تلاش ایشان در حفظ دین زرتشتی در دوران اسلامی بخصوص قرون اولیه اسلامی بسیار منطقی و به دور از هرگونه جنگ و نزاع بوده است. آنان پیش از حمله اعراب، در زمان ساسانیان، از پشتیبانی ویژه حکومت بهرهمند بودند و لذا نفوذ ویژهای در بین مردم داشتهاند و با فشارهایی که از سر سختگیری دینی بر مردم وارد کردند باعث شد که نوعی بیتفاوتی به مذهب و نارضایتی از دینیاران در مردم ایجاد شود. پس از حمله اعراب در آغاز نه پایگاه حمایتی از طرف خلافت اسلام داشتند و نه یاورانی خاص از بین مردم. اما رفتهرفته دینیاران توانستند با دربار خلفا ارتباط برقرار کنند و مانع از ویرانی آتشکدهها شوند. نیز زرتشتیانی که هنوز به دین زرتشت متعهد بودند، با آنکه دلِخوشی از سختگیریهای مذهبی دینیاران نداشتند، چارهای جز آنکه در امور مذهبی به آنها رجوع کنند، برایشان باقی نماند.
دینیاران کمکم با مکتوب کردن متون خود و افزودن بخشهایی بدانها چارچوب دین زرتشتی را قوام بخشیدند و با اجرای سیاستهایی مانع از ارتداد همکیشان خود شدند. همچنین با مناظره و گفتوگو تلاش داشتند تا حقانیت خود را به اثبات برسانند.
کلمات کلیدی: دینیار ، مغ، آثرون، آتش، ارتداد، آذرفرنبغفرخزادان، دینکرد
فصل اول؛ کلیات
1-1: مقدمه
با سقوط سلسلهی ساسانی زندگی در ایران به گونه ای دیگر رقم خورد و روزگار روی دیگر خود را نشان داد. دینیاران یا روحانیون زرتشتی مرجعیت سیاسی خود را برای همیشه از دست دادند. آنان تا پیش از این در کسوت مرجعیت دینی و سیاسی به رتق و فتق امور میپرداختند و در تمام دستگاه حاکمیت نفوذ ویژه داشتند. حتی خود شاه میبایست از جناب موبد تاییدیه داشته باشد؛ حال آنکه از دوبال ریاست ساسانیان، تنها بال دیانت باقی مانده و بال سیاست از بین رفته بود و بهدینان در زیر فرمان مسلمانان بودند؛ معلوم نبود که آیا چیزی از قداست و دیانت زرتشتی باقی خواهد ماند یاخیر؟!
اعراب در همان سالهای نخستین حمله توانستند اکثر مناطق ایران را تحت کنترل خود درآورند و با وجود آنكه ایران جزئی از قلمرو جهان اسلام تلقی می‌شد، به عنوان یك جامعهی اسلامی برخوردار از فرهنگ اسلامی به شمار نمیآمد[1]. در واقع قرون اولیه اسلامی کشور ایران، رزمگاه دو تمدن ایران و اسلام گشت که در آن این دو فرهنگ به ارزیابی همدیگر پرداختند و در نهایت تلاش کردند تا پس از پایان دو یا سه قرن اول زمینههای مشترک دینی-فرهنگی را بیابند و زندگی را برآن بنا کنند. اگر چه در تاریخ زمان دقیق و واقعی برای رخدادهای عظیم مذهبی و فرهنگی نمیتوان مشخص نمود، اما به نظر میرسد که در همان چند قرن اول اسلامی بود که فرهنگ ایرانیان، به امتزاجی از فرهنگ ایران و اسلام منتقل شد. به عبارتی میتوان از قرون اولیه اسلامی با عنوان دوران گذار یا انتقال از تمدن باستانی ایران-زرتشتی به تمدن پویای ایرانی-اسلامی یاد کرد. اصلیترین مسئله دوران گذار، مسئله تغییر دین و فرهنگ زرتشتیان به اسلام است.
ایران یکپارچه اسلامی نشد اما اسلام به سرعت هر روز پیشرفت میکرد و رویهی حقیقت خود را مکشوف تر مینمود. اکثر مسلمانان ایرانی نه با زور شمشیر، بلکه با قدرت استدلال ایمان میآوردند. غیرت و تمدن ایرانی به هر کسی اجازه نمیداد که بخاطر تیزی شمشیر ایمان خویش را از دست دهد و ذلت دنیا و آخرت را بپذیرد. اگر چه شمشیر تازیان تیز بود اما در مصاف با ایمان آهنین ایرانیان، کارآمدی چندانی نداشت؛ بلکه بالعکس گرایش ایرانیان به اسلام عمدتا از سر شوق و استدلال عقلی بوده است. آنچه بیشتر ایرانیان را به پذیرش دین جدید تشویق مینمود مشابهتهای دین خود با دین جدید بود، و البته بی میل نبودند که از فشار طبقه روحانی و قوانین سخت دینی زرتشتی رهایی یابند. از این روی لباس نوی حق و حقیقت را در بهارآزادی اسلامی بر تن نهادند. البته فشار مستقیم از ناحیه حاکمان مسلمان و فقر، جامعه و دینیاران زرتشتی را تهدید میکرد و از این بابت دینیاران بسیار متأثر میشدند[2]. برخی از مومنین برای فرار از پرداخت جزیه اسلام را به ظاهر پذیرفتند. یا در مناطقی مانند سواد و خراسان دهقانان برای حفظ موقعیت اقتصای و اجتماعی خویش اولین کسانی بودند که دین خود را تغییر دادند.
اینجا بود که دینیاران باید به عنوان حافظان منافع دینی و ملی دست بکارهای اساسی میزدند و نقش محوری خود را نشان میدادند. دینیاران زرتشتی به علت حمایت فراوان ساسانیان نتوانسته بودند شیوه و راه و رسم بینیازی و استقلال از قدرت سیاسی را بیاموزند. همین باعث شد که در یکی دو قرن اول اسلام نتوانند بصورت جدی از دین و فرهنگ خود حمایت کنند لذا دربارهی واکنش دینیاران با اعراب مهاجم و نیز جایگاه و موقعیت اجتماعیشان منابع موجود، حاوی اطلاعات بسیار اندکی هستند. به هر روی حشمت و قدرت موبدان پس از انقراض سلسله ساسانی خیلی کم شد؛ ولی باز هم چون جمع کثیری از ایرانیان تا اواخر سده سوم دین زرتشتی داشتند، موبدان به اندازه قابل اعتباری قدرت داشتند و نفوذ معنوی‌شان کم نبود، خاصه موبدان موبد که رئیس حقیقی ایرانیان زرتشتی بود، و هر چند قدرت و اعتبار او بهمرور که ایرانیان دین اسلام را می‌پذیرفتند، نقصان می‌یافت، در آخر قرن سوم محترم و صاحب اختیار معنوی و دینی بود و حل و عقد مسائل و مشکلات دینی را به عهده داشت. بطور یقین می‌دانیم که تا قرن چهارم هجری از ایرانیان جمعی کثیر به دین اهورامزدا مانده و آتشکده‌های بسیار در شهرها و روستاها برپا بود. تالیفات بسیار به زبان پهلوی می‌شد و موبدان و هیربدان هنوز محترم بودند و حتی به دربار خلفا راه داشتهاند. از اواخر قرن چهار به بعد، تعصب خشک و سخت گیری و خشونت نسبت به صاحبان ادیان دیگر شدت یافت و دین مزدیسنان رفته رفته از رونق افتاده ضعیف و تقریبا متروک شد[3].
حقیقت آن است که کیش زرتشت هیچگاه سقوط نکرد و هنوز هم که هنوز است به علت شهامت و پایداری نسلهای پی‌درپی دوام آورده است. کاهش پیروان این دین با گذشت زمان اختصاص به کیش زرتشت ندارد. این سرنوشت عمومی تمام جماعات مذهبی است که زیر فرمان کسانی قرار می‌گیرند که پیرو کیش دیگرند و رواج کیش خود را از فرائض دینی میدانند.[4]
تعداد صفحه : 156
قیمت :14700 تومان
بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد
و در ضمن فایل خریداری شده به ایمیل شما ارسال می شود.
پشتیبانی سایت : * asa.goharii@gmail.com
در صورتی که مشکلی با پرداخت آنلاین دارید می توانید مبلغ مورد نظر برای هر فایل را کارت به کارت کرده و فایل درخواستی و اطلاعات واریز را به ایمیل ما ارسال کنید تا فایل را از طریق ایمیل دریافت کنید.
در صورتیکه با پرداخت آنلاین مشکلی دارید می توانید مبلغ مربوط به هر فایل را به شماره کارت 6037991199500590 به نام خيريه محک واريز کرده و تصوير پرداختي و عنوان فايل درخواستي را به ایمیل asa.gohari@gmail.com
ارسال کرده تا فايل برایتان ارسال شود.