وزارت علوم، پژوهش‌های و فناوری
دانشگاه علوم و فنون مازندران
پایان‌نامه
مقطع کارشناسی ارشد
رشته مهندسی صنایع-صنایع
عنوان :
یک مدل فازی چندهدفی برای برنامه‌ریزی لجستیک عملیات امداد رسانی به نواحی آسیب‌دیده
استاد راهنما :
دکتر ایرج مهدوی
دکتر بابک شیرازی
استاد مشاور :
دکتر محمدمهدی پایدار
زمستان 1392
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
چکیده
پس از وقوع فجایع طبیعی، پاسخ اورژانسی به سوانح و خدمت‌رسانی به قربانیان امری ضروری است. در این پژوهش، مساله امدادرسانی پس از وقوع فاجعه طبیعی، به صورت ریاضی مدل‌سازی شده‌است. برای مدل‌سازی، زنجیره تأمین سه سطحی را در نظرگرفته‌ایم. سطح اول شامل انبارهای کالاهای امدادی، سطح دوم شامل مراکز توزیع و سطح سوم دربرگیرنده مناطق آسیب‌دیده است. تعداد قربانیان حادثه، آمار قطعی ودقیق از زیر آوار ماندگان، مجروحان و کشته‌شدگان بلافاصله پس از حادثه، به طور قطعی مشخص نیستند و این‌ها به‌تدریج تکمیل می‌شوند. لذا، تقاضای قربانیان حادثه غیرقطعی است و به‌تبع آن پشتیبانی دولت، که از طریق عرضه انواع کالاهای امدادی صورت می‌پذیرد و میزان کمک‌های داوطلبانه مردمی نیز غیرقطعی هستند. به این علت، سه پارامتر تقاضای مناطق آسیب‌دیده، میزان کمک‌های مردمی و میزان عرضه‌های دولتی را به صورت پارامترهای فازی در مدل درنظر می‌گیریم.
از جمله چالش‌هایی که در شرایط بحرانی پس از حادثه وجود دارد، کم بودن منابع و فزونی تقاضا نسبت به آن است. لذا، تخصیص بهینه منابع اهمیت فراوانی دارد. امدادرسانی باید به‌گونه‌ای باشد که همه مناطق آسیب‌دیده، کالاهای امدادی را دریافت کنند. در این تحقیق، همه نواحی فاجعه‌دیده از سهمی از انواع کالاهای امدادی، به صورت عادلانه، برخوردار می‌شوند و دو هدف را به طور هم‌زمان بر‌آورده نموده‌ایم: (1)- کمینه‌سازی هزینه‌ها برای برپایی مراکز توزیع در مکان‌های بهینه.(2)- بیشینه نمودن نسبت پاسخگویی به تقاضای مناطق فاجعه‌دیده، برای حداکثر پوشش تقاضا. برای آزمودن کاربردی بودن مدل در واقعیت، آن را در دو مطالعه موردی، ارزیابی می‌کنیم. نتایج بدست‌آمده موید کارآمدی رویکرد به‌کاررفته هستند.
واژگان کلیدی
پاسخ اورژانسی، لجستیک، مکان‌یابی، چندهدفی، پارامتر فازی، برنامه‌ریزی ریاضی.
فهرست مطالب
فصل اول
2-4- تأثیرات فجایع بر ملت‌ها 12
2-5- چرخه سیستم مدیریت فاجعه 16
2-6- دسته بندی کلی پژوهش‌های انجام شده 19
2-8- سیستم‌های لجستیک بشردوستانه در مقابل زنجیره‌های تأمین بازرگانی 20
2-9- ساختار زنجیره لجستیک بشردوستانه 22
2-10- کالاها و تجهیزات مورد نیاز در لجستیک بشردوستانه 24
2-11- قدمت پژوهش‌های تکنیکی صورت‌گرفته در زمینه مدیریت فاجعه و لجستیک بشردوستانه 25
2-12-1- مدل‌های مکان‌یابی تسهیلات امدادی 26
2-12-3- مدل‌های توزیع کالاهای امدادی 27
2-12-4- مدل‌های برنامه‌ریزی لجستیک خدمت‌رسانی به مصدومان 28
2-12-5- مدل های توزیع کالاهای امدادی و خدمت‌رسانی به مصدومان 28
2-13- جمع‌بندی و نتیجه‌گیری 29
3-2- مساله بهینه‌سازی چندهدفی 31
3-2-2- تفاوت بهینه‌سازی چندهدفی با بهینه‌سازی تک‌هدفی 33
3-2-3- دسته‌بندی روش‌های چندهدفی 35
3-2-3-2- ابتدا تصمیم‌گیری سپس جستجو 36
3-2-3-3- جستجو و تصمیم‌گیری هم‌زمان 36
3-2-3-4- ابتدا جستجو سپس تصمیم‌گیری 36
3-3- روش برنامه‌ریزی آرمانی 36
3-3-1- الگوریتم‌های موجود برای حل یكGP 39
3-4- دهه1960آغاز نظریه‌ی فازی 45
3-9- مجموعه پشتیبان یک مجموعه فازی 47
3-10- -برش در مجموعه‌های فازی 47
3-12- ارتفاع یک مجموعه فازی 47
3-15- توابع عضویت استاندارد 48
3-17-3- پارامترهای مدل ریاضی 55
3-17-4- متغیرهای تصمیم مدل ریاضی 57
فهرست جداول
جدول2-3- پنج حادثه مهم صنعتی از لحاظ خسارت‌های اقتصادی تحمیل شده در طی سال‌های 1900 تا2010 ]14[. 14
جدول 2-4- پیامدهای برخی از بلایای طبیعی ]19[. 15
جدول4- 1- هزینه انتقال (دلار) کالاها از مسیرهای موجود در شبکه. 63
جدول4-2- امکان عبور وسایل نقلیه از کمان‌های شبکه. 63
جدول4-3- جدول موجودی ابتدای دوره در انبارها. 64
جدول4 -4- اطلاعات پارامتر تقاضا. 64
جدول4 -5- مقدار پارامتر تقاضا با توجه به درجه عضویت. 65
جدول4-6- اطلاعات پارامتر عرضه دولتی. 66
جدول4-7- مقدار پارامتر عرضه دولتی با توجه به درجه عضویت. 66
جدول4-8- اطلاعات پارامتر کمک مردمی. 67
جدول4-9- مقدار پارامتر کمک‌های مردمی با توجه به درجه عضویت این پارامتر. 67
جدول4-10- متغیرهای فعال پس از حل مدل سوم در حالتی که درجات عضویت پارامترها3/0 است. 71
جدول4-11- متغیرهای فعال پس از حل مدل سوم در حالتی که درجات عضویت پارامترها5/0 است. 71
جدول4- 12- مقادیر تابع هدف در حالت واقع‌بینانه، با توجه به وزن‌های مختلف. 72
جدول4 -13- متغیرهای فعال پس از حل مدل سوم در حالتی که درجات عضویت پارامترها9/0 است. 72
جدول4- 14-مقادیر تابع هدف در حالتی که درجات عضویت 9/0 است، با توجه به وزن‌های مختلف. 72
جدول4- 18- هزینه انتقال کالاهای امدادی (ریال)، از انبارها به مراکز توزیع. 76
جدول4- 19- هزینه انتقال کالاهای امدادی (ریال)، ازمراکز توزیع به نقطه آسیب‌دیده. 76
جدول4- 20- هزینه انتقال کالاهای امدادی (ریال)، از انبارها به نقطه آسیب‌دیده. 76
جدول4 -23- آرمان هزینه و متغیرهای فعال مساله درحالتی که درجات عضویت پارامترها برابر با 3/0 است. 78
جدول4- 29- مقدار آرمانی هزینه و متغیرهای فعال بدست آمده از حل مدل اول مساله، در حالت واقع‌بینانه. 84
جدول4 -34- مقدار آرمانی هزینه و متغیرهای فعال پس از حل مدل اول، با درجات عضویت 9/0. 90
جدول 4-38- موجودی ابتدای دوره امدادرسانی کالاهای امدادی، در انبارهای تهران، اصفهان و شیراز. 94
جدول4 -43- هزینه حمل و نقل (ریال) کالاهای امدادی،از نقاط عرضه به مراکز توزیع. 98
جدول4- 44-جدول هزینه حمل و نقل (ریال) کالاهای امدادی،از مراکز توزیع به نقاط آسیب‌دیده. 98
جدول4-45- هزینه حمل و نقل(ریال) کالاهای امدادی، از نقاط عرضه به نقاط آسیب‌دیده. 98
جدول4- 46- حل مدل اول در حالت واقع‌بینانه و مقدار آرمان هزینه. 99
جدول4-47- حل مدل دوم و مقدار آرمان نسبت پاسخگویی به تقاضا در حالت واقع‌بینانه. 100
جدول4 -48- حل مدل سوم با ضرایب5/0، برای انحراف از آرمان‌ها، در حالت واقع‌بینانه. 101
جدول4- 51- حل مدل اول و مقدار آرمانی هزینه درحالتی که درجات عضویت برابر با 3/0 هستند. 104
جدول4 -53- حل مدل سوم با ضرایب5/0 برای انحراف از آرمان ها و با درجات عضویت 3/0. 106
جدول4- 54- حل مدل اول با درجات عضویت 9/0 و مقدار آرمانی هزینه. 107
جدول4 -55- حل مدل دوم و مقدار آرمانی نسبت پاسخگویی به تقاضا با درجات عضویت 9/0. 107
فهرست شکل‌ها
شکل1- 1 – تأثیر ویرانگر سیلاب. 2
شکل1- 2- تأثیرات مخرب زلزله و خسارات جانی و مالی ناشی از آن. 3
شکل1- 3- توزیع کالا و امداد رسانی به مصدومان پس از وقوع حادثه. 4
شکل1- 4- عملیات لجستیک امدادی پس از وقوع حادثه. 5
شکل2- 1- رخ‌داد بلایای طبیعی با توجه به منشأ آن‌ها در سال‌های1900-2005 [10]. 11
شکل2- 2- توزیع بلایای طبیعی با توجه به نوع 1990-2005 [11] . 11
شکل2- 3- چهار فاز اصلی یک سیستم مدیریت فاجعه. 16
شکل2- 4- ساختار زنجیره لجستیک بشردوستانه 23
شکل3- 1- روش‌های حل مساله چندهدفی. 35
شکل3-2- فضای جواب و انحراف از آرمان‌ها. 40
شکل3-3- فضای جواب با توجه به اضافه شدن محدودیت جدید. 41
شکل 3- 5- تابع عضویت ذوزنقه‌ای. 49
شکل3-6- تابع عضویت یک مجموعه فازی c. 52
شکل3- 7- لجستیک امدادی سه سطحی و کمان‌های ارتباط‌دهنده سطوح. 54
سوانح طبیعی در جای‌جای کره خاکی در فصل‌های مختلف سال رخ‌می‌دهند، قربانیان بسیاری بر جای‌می‌گذارند و خسارت مالی زیادی را به دولت‌ها تحمیل می‌کنند. بلایای طبیعی هم‌چون سیل، زلزله، سونامی، طوفان‌های شدید، گردبادها، برخورد شهاب سنگ با زمین و غیره هستند. هر یک از این حوادث طبیعی با توجه به شدتی که دارند و مکانی که در آن رخ‌می‌دهند، عواقب متعدد و زیان‌باری خواهند‌داشت و به همین دلیل آمادگی در مقابل آن‌ها، برنامه‌ریزی، پیش‌بینی و اقدامات پیشگیرانه‌ی لازم در این موارد بسیار حیاتی و مهم هستند. در ادامه‌ی این فصل، ابتدا به مفاهیم مختصری درباره فاجعه و مدیریت آن، لجستیک بشردوستانه و تفاوت آن با لجستیک بازرگانی و سپس به بررسی ضرورت موضوع مطرح‌شده در این پایان‌نامه و تعریف مساله می‌پردازیم.
شکل1- 1 – تأثیر ویرانگر سیلاب.
شکل1- 2- تأثیرات مخرب زلزله و خسارات جانی و مالی ناشی از آن.
همان‌گونه که گفته‌شد، فجایع خسارت‌های جانی و مالی بسیاری را به جوامع و ملل وارد می‌آورند. لذا داشتن برنامه‌ریزی لجستیک اضطراری مناسب برای رویارویی با تهدیدهای طبیعی و مدیریت بحران از مسایل ضروری محسوب می‌شود. ماهیت این‌گونه حوادث، غیرمترقبه بودن و غیرقابل پیش‌بینی بودن آن‌ها، با وجود پیشرفت علم و تکنولوژی است، که این مورد در دسترس بودن طرح‌های پیش‌گیرانه و پاسخ اورژانسی پس از وقوع حادثه را بسیار مهم می‌کند، به طوری که باید منابع محدود در اختیار را به صورت بهینه به مردم آسیب‌دیده اختصاص دهیم تا نیازشان، در بیشترین حد ممکن برآورده‌شوند.
کشورمان از جمله کشورهایی است که در آن حوادث طبیعی از قبیل سیل و زلزله با شدت‌های مختلف رخ داده‌است و خسارت‌های مالی و جانی بسیاری را به بار آورده است. به وضوح برنامه‌ریزی در مورد پاسخ اورژانسی به بحران پس از فاجعه از اهمیت بالایی برخوردار است و باعث کارایی و اثربخشی هرچه بیشتر عملیات امدادرسانی می‌شود.
شکل1- 3- توزیع کالا و امداد رسانی به مصدومان پس از وقوع حادثه.
شکل1- 4- عملیات لجستیک امدادی پس از وقوع حادثه.
وجود طرح‌ها و برنامه‌ریزی‌ها برای رویارویی با پیامدهای فاجعه به همراه ارتقای سطح آگاهی عمومی مردم به کاهش خسارات جانی و مالی وارد شده منجر می‌شود، این یک هدف اصلی پاسخ‌ها و واکنش‌های امدادی است. نکته مهمی که در طراحی این طرح‌ها باید مورد توجه قرارگیرد، این است که ماهیت سوانحی نظیر زلزله به گونه‌ای است که واکنش به آن باید با سرعت بالا و در زمان کوتاه صورت پذیرد. به عبارت دیگر، در یک چنین شرایط اضطراری و پیچیده‌ای، تصمیم‌گیرنده باید با سرعت و به صورت موثر عملیات امداد و نجات را انجام دهد و به وضعیت مصدومان و آسیب‌دیدگان رسیدگی کند. برای نیل به این هدف مهم و انجام اقدامات در زمان مناسب، دسترسی به یک برنامه کارا و سیستماتیک از پیش تعریف شده که در آن همه فعالیت‌های لازم، توالی و ارتباطات آن‌ها مشخص شده‌باشند ضروری به نظر می‌رسد. یکی از این فعالیت‌ها که از اهمیت فراوانی نیز برخوردار است، برنامه‌ریزی لجستیکی برای حمل ونقل اقلام ضروری مورد نیاز مناطق آسیب‌دیده است.
از این‌رو، با توجه به نقش مهم لجستیک در واکنش به سانحه می‌توان‌گفت لجستیک مناسب به‌دلیل افزایش هماهنگی در نقل وانتقال تحویل اقلام مورد نیاز می‌تواند بهبود فراوانی را در واکنش به حوادث طبیعی به همراه داشته باشد. به همین دلیل، در سال‌های اخیر پژوهش‌های زیادی در این زمینه انجام شده‌اند که عمده آن‌ها را در فصل آتی بررسی می‌کنیم.
نکته مهمی که باید در برنامه‌ریزی لجستیکی واکنش به سانحه مورد توجه قرارگیرد، پویایی و غیرقطعی بودن اطلاعات مرتبط با تقاضاها و تأمین است که در بسیاری از پژوهش‌های انجام شده مورد توجه قرار نگرفته است. وجود مواردی از این قبیل موجب شده که از کارایی آن‌ها برای پیاده‌سازی کاسته شود. با توجه به مطالب یاد شده، در این پایان‌نامه مدل فازی چندهدفی برای برنامه‌ریزی لجستیک عملیات امدادرسانی به نواحی آسیب‌دیده، ارایه می‌شود.
تعداد صفحه : 126
قیمت :14700 تومان